PFAS en PFOS duiken steeds vaker in het nieuws op — en terecht. Deze chemische stoffen zijn persistent, kunnen in grond- en drinkwater terechtkomen en vormen bij langdurige blootstelling een gezondheidsrisico. “Forever chemicals” worden ze genoemd. In deze uitgebreide gids leggen we in begrijpelijke taal uit wat PFAS/PFOS precies zijn, welke Vlaamse normen nu gelden, hoe je een wateranalyse leest, welke filters werken en waarom de PFOS/PFAS-filter van Waterdoctor een betrouwbare keuze is. Onderaan deze pagina kan je de PFOS/PFAS-filter in detail verder bekijken of bestellen.
Wat zijn PFAS en PFOS?
Een eenvoudige uitleg:
- PFAS staat voor per- en polyfluoralkylstoffen: een grote familie van synthetische chemicaliën. Ze zijn ontwikkeld vanwege hun water-, vuil- en vetafstotende eigenschappen en hun chemische stabiliteit.
- PFOS (perfluoroctaansulfonaat) is één bekende stof uit die familie. PFOS is vroeger veel toegepast in industriële processen, brandblusschuim, coatings, textiel en meer.
- Het probleem: PFAS breken zeer langzaam af in het milieu (ze zijn persistent) en sommige typen kunnen zich ophopen in organismen. Daarom is er groeiende aandacht voor de mogelijke gezondheidsrisico’s bij langdurige blootstelling.
Waarom PFAS/PFOS in drinkwater terechtkomen
PFAS kunnen op verschillende manieren in grond- en oppervlaktewater komen:
- Directe lozingen vanuit industrie of afvalplaatsen.
- Verspreiding van blusschuim na brandbestrijding of oefeningen (bijvoorbeeld op militaire terreinen, luchthavens of oefenterreinen).
- Afspoeling van materialen die PFAS bevatten (bekleding, impregneringsmiddelen, bepaalde folie en verpakkingen).
Zodra PFAS in de bodem terechtkomen, kunnen ze het grondwater vervuilen en uiteindelijk de bronnen van drinkwater beïnvloeden. Omdat ze niet snel afbreken, blijven ze vaak jarenlang aanwezig.
Gezondheidsrisico’s in begrijpelijke bewoordingen
Wetenschappelijke onderzoeken koppelen langdurige blootstelling aan bepaalde PFAS aan potentiele effecten zoals:
- veranderingen in leverfunctie,
- effecten op het immuunsysteem (bijvoorbeeld verminderde vaccinrespons),
- verstoring van de schildklierhormonen,
- mogelijke verbanden met bepaalde kankersoorten.
De mate van risico hangt samen met welke PFAS het betreft, hoe hoog de concentratie is en hoe lang iemand eraan blootgesteld is. Daarom is het verstandig blootstelling te verminderen waar mogelijk — zeker voor kwetsbare groepen zoals kinderen, zwangere vrouwen en ouderen.
Vlaamse normen voor PFAS in drinkwater: wat geldt nu?
De Vlaamse overheid heeft een normenkader opgesteld dat actuele grenswaarden voor PFAS in drinkwater bevat. De richtlijn die vandaag (oktober 2025) van toepassing is, vermeldt twee belangrijke waarden voor drinkwateranalyses:
- Som PFAS-20: < 0,1 µg/l
- Som van alle PFAS: < 0,5 µg/l
Je kunt de officiële informatie en het normenkader op de website van Vlaanderen vinden: https://www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling/pfas-normenkader
Wat betekenen deze normen concreet?
- “Som PFAS-20 < 0,1 µg/l”: dit betekent dat wanneer je de 20 meest relevante PFAS-verbindingen samen optelt (de PFAS-20 lijst), de totale concentratie kleiner moet zijn dan 0,1 microgram per liter (µg/l). 0,1 µg/l is hetzelfde als 100 nanogram per liter (ng/l).
- “Som van alle PFAS < 0,5 µg/l”: dit is een ruimer criterium dat kijkt naar de totale concentratie van alle gemeten PFAS-stoffen; die mag samen niet boven 0,5 µg/l (500 ng/l) uitkomen.
- Praktisch: de eerste norm (PFAS-20 < 0,1 µg/l) is strenger en wordt vaak gebruikt als leidraad voor veilige drinkwaterkwaliteit. Als de som van die 20 stoffen onder 0,1 µg/l blijft, zit je ruim onder de ruimere grens van 0,5 µg/l.
Hoe lees je een wateranalyse met PFAS-resultaten?
Als je een wateranalyse hebt waarin PFAS worden gerapporteerd, volg dan deze stappen:
- Bekijk welke stoffen gerapporteerd zijn: staan individuele PFAS-verbindingen vermeld (bijv. PFOS, PFOA, PFHxS, …)?
- Controleer of de analyse de PFAS-20 lijst bevat. Indien ja, wordt vaak ook de som (totalen) van die 20 stoffen aangegeven.
- Zoek de waarden op in µg/l (microgram per liter) of ng/l (nanogram per liter). Omrekenen: 1 µg/l = 1000 ng/l.
- Vergelijk:
- is Som PFAS-20 < 0,1 µg/l (oftewel <100 ng/l)?
- is Som alle PFAS < 0,5 µg/l (oftewel <500 ng/l)?
- Interpretatie:
- Als beide waarden onder de limieten vallen: volgens het Vlaamse normenkader is de concentratie aanvaardbaar.
- Als één of beide waarden boven de limiet liggen: er is een overschrijding en het is verstandig maatregelen te nemen (bijv. andere waterbronnen gebruiken, filteren of contact opnemen met je waterleverancier).
Voorbeeldje ter verduidelijking
Stel: je analyse toont
- PFOS = 0,03 µg/l,
- PFOA = 0,01 µg/l
- en drie andere PFAS samen 0,02 µg/l.
De som van die PFAS-20 is 0,06 µg/l. Dat ligt onder 0,1 µg/l — goed nieuws: volgens de PFAS-20 norm voldoe je aan de strengere grens. De som van alle PFAS is ook 0,06 µg/l, ruim onder 0,5 µg/l.
Let op: detectiegrenzen en onzekerheden
- Laboratoria rapporteren soms waarden als “onder detectiegrens” of geven een resultaat met meetonzekerheid. Kleine waarden dichtbij de detectiegrens moeten voorzichtig geïnterpreteerd worden.
- Als je twijfelt over een analyse, neem contact op met het lab of vraag een heranalyse. Voor advies kun je ook terecht bij je watermaatschappij of een gespecialiseerde adviseur.
Welke filtertechnieken bestaan er tegen PFAS en hoe werken ze?
Er zijn meerdere beproefde methoden om PFAS uit drinkwater te verwijderen. Hieronder vind je de belangrijkste opties en hun voor- en nadelen.
- Actieve koolstoffilters (granulair of block carbon)
-
- Werking: PFAS hechten zich aan het oppervlak van actieve kool; daardoor vermindert hun concentratie in het doorgelaten water.
- Voordelen: relatief goedkoop, makkelijk verkrijgbaar, geschikt voor punt-van-ingang of punt-van-gebruik. Block cartridges (zoals BB20) bieden vaak een grote contacttijd en goede mechanische filtratie.
- Nadelen: sommige kortere keten-PFAS kunnen moeilijker te adsorberen zijn. Filters raken vol en moeten tijdig vervangen worden om efficiënt te blijven.
- Omgekeerde osmose (RO)
-
- Werking: water wordt door een semi-permeabel membraan geperst; veel opgeloste stoffen (inclusief veel PFAS) worden tegengehouden.
- Voordelen: zeer effectieve verwijdering van veel verontreinigingen, inclusief PFAS.
- Nadelen: hogere kostprijs, productie van drainagewater (ongeveer 3-4 liter afvalwater per liter gezuiverd water, afhankelijk van systeem), en meer onderhoud.
- Ionwisseling en speciale adsorbenten (resins)
-
- Werking: specifieke ionenwisselaars en resin-materialen zijn ontwikkeld om PFAS-moleculen te binden.
- Voordelen: hoge selectiviteit voor bepaalde PFAS, inzetbaar op kleine en grote schaal.
- Nadelen: maatwerk nodig, soms duurder en complexer in onderhoud.
- Combinatiesystemen
In de praktijk zie je vaak combinaties: voorfilter (zwevende deeltjes), actieve kool voor organische stoffen en PFAS, en eventueel een RO-stap voor extra zekerheid. Dit soort opstellingen verlengt ook de levensduur van de individuele stappen.
Waarom kies je best een gecertificeerd filter?
- Niet elke filter die “PFAS” claimt te verwijderen, werd getest op efficiëntie door een onafhankelijk testorgaan. Certificering en/of een technische datasheet met testresultaten toont aan dat het product onder gecontroleerde condities effectief is.
- Een gecertificeerde filter geeft zekerheid over verwijderingspercentages, doorstroomsnelheid, en vervangingsintervallen.
- Het voorkomt dat je veel geld uitgeeft aan een systeem dat in de praktijk onvoldoende presteert.
De PFOS/PFAS-filter BB20 van Waterdoctor: kenmerken en voordelen
- Doel: specifiek ontwikkeld en getest om PFAS, waaronder PFOS, uit drinkwater te verwijderen of sterk te verlagen.
- Certificering: het filter is gecertificeerd; technische specificaties en prestatiewaarden zijn beschikbaar in de technische fiche op de productpagina.
- Vormfactor: BB20 is een veelgebruikt 20-inch “big blue” cartridgeformaat: robuust en compatibel met veel standaard filterhuizen.
- Geschikt voor: huishoudens, zelfstandigen/kmo’s, horeca en locaties dichtbij mogelijke PFAS-bronnen.
Voordelen in één oogopslag:
- Gecertificeerde resultaten voor PFAS-verwijdering.
- Makkelijk te plaatsen in bestaande BB20-behuizingen.
- Beschikbaar voor doe-het-zelf-installatie of met professionele installatie door Waterdoctor.
Installatie, onderhoud en levensduur (praktisch)
- Installatie: als je een standaard BB20-filterhuis hebt, plaats je de cartridge eenvoudig in het huis en monteer je de afsluitingen. Volg steeds de handleiding en sluit waterkleppen af voor je begint.
- Vervanging: de cartridge heeft een bepaalde capaciteit en moet periodiek vervangen worden. De exacte vervangingsinterval staat in de technische fiche en hangt af van verbruik en waterkwaliteit.
- Onderhoud: controleer op lekken, spoel het systeem na installatie en noteer de vervangingsdatum. Gebruik originele vervangingscartridges voor gegarandeerde prestaties.
- Installatieservice: Waterdoctor biedt een professionele plaatsingsdienst: wij zorgen voor correcte aansluiting, testen op lekvrijheid en geven uitleg over onderhoud. Handig als je liever niet zelf prutsen met leidingen doet.
Wanneer is een filter alleen voldoende en wanneer zijn extra stappen nodig?
- Voor lage tot matige PFAS-concentraties kan een gecertificeerd actieve koolfilter zoals de BB20 vaak volstaan.
- Bij hoge concentraties of complexe mengsels van PFAS kan een gecombineerde aanpak (bijv. actieve kool + RO of gespecialiseerde resin) nodig zijn. Laat in dat geval een wateranalyse uitvoeren en vraag advies over een passende oplossing.
- Voor bedrijven of situaties met wettelijke verplichtingen is het verstandig om een waterexpert te raadplegen om te bepalen welke technologie de beste mix van effectiviteit en kosten is.
Hoe je zelf begint: stappenplan
- Controleer lokale informatie: kijk of er meldingen of onderzoeken zijn over PFAS in jouw regio (gemeente, watermaatschappij of Vlaanderen-pagina).
- Laat je water analyseren: vraag aan een erkend laboratorium om een PFAS-analyse (liefst inclusief PFAS-20 lijst). Of bestel je PFOS/PFAS-wateranalyse bij Waterdoctor.
- Vergelijk met de Vlaamse normen: Som PFAS-20 < 0,1 µg/l en Som alle PFAS < 0,5 µg/l (zie https://www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling/pfas-normenkader).
- Als er overschrijding is: overweeg tijdelijke maatregelen (bijv. flessenwater) en plan op korte termijn een permanente filteroplossing.
- Kies een filteroplossing: informeer naar gecertificeerde producten zoals het PFOS/PFAS-filter BB20 en beslis of je DIY installeert of gebruik maakt van de installatieservice.
- Plan vervanging en onderhoud: noteer wanneer je de cartridge installeert en wanneer deze moet vervangen worden.
Bestel jouw PFAS-filter
Wil je direct de PFOS/PFAS-filter BB20 bekijken of bestellen?
Op onze productpagina vind je alle informatie en de technische fiche. Op die pagina kun je ook kiezen voor onze installatieservice of enkel voor bestellen en zelf installeren.
Veelgestelde vragen
- Verwijdert deze filter alle PFAS? Het PFOS/PFAS-filter BB20 is getest en gecertificeerd voor verwijdering van belangrijke PFAS-varianten waaronder PFOS. Raadpleeg de technische fiche voor exacte verwijderingspercentages en testcondities.
- Hoe vaak moet ik de cartridge vervangen? We raden aan om jaarlijks het filterpatroon te vervangen. Zo ben je altijd goed beschermd.
- Kan ik zelf installeren? Ja, veel gebruikers installeren zelf in een standaard BB20-huis. Kies onze installatieservice als je het liever door professionals laat doen.
- Wat als mijn analyse hoge waarden toont? Gebruik tijdelijk alternatieve drinkwaterbronnen (flessenwater), raadpleeg je watermaatschappij en overweeg onmiddellijk een gecertificeerde filteroplossing of professioneel advies.
PFAS en PFOS in drinkwater zijn reële zorgen door hun persistentie en mogelijke gezondheidsrisico’s. Gelukkig bestaan er beproefde filtersystemen die deze stoffen uit je drinkwater kunnen verwijderen.
De PFOS/PFAS-filter BB20 van Waterdoctor is een gecertificeerde oplossing die je zowel zelf kunt installeren als kunt laten plaatsen door onze vakmensen.
Heb je een wateranalyse? Vergelijk de resultaten met de Vlaamse normen en neem bij twijfel contact op — wij helpen je graag kiezen en installeren.